Agressie op de (onderwijs)werkvloer

Eerst maar de overweging om wel of niet iets te schrijven over agressie op de (onderwijs)werkvloer.

Schrijf je iets, dan geef je daarmee benzine aan hen die denken dat het zin heeft om agressie te tonen. Schrijf je over negatieve ervaringen, dan zou er zo maar een beeld kunnen ontstaan dat de boel op school niet onder controle is en dat kan dan weer het effect hebben dat de spaarzame sollicitanten wel vier keer nadenken voordat ze reageren op een vacature

Aan de andere kant moet er wel over geschreven worden. Gewoon om te laten zien dat er een schaduwkant is waar paal en perk aan gesteld moeten worden. En ik denk dat hier een taak ligt binnen het onderwijs maar ook bij wet- en regelgevers.

Ik ben sinds mijn 26e schoolleider op Rotterdam-Zuid.  Ik ga bijna elke dag met plezier naar mijn werk en ik geniet er van om bij te kunnen dragen aan betere kansen voor de leerlingen die aan mijn/ onze zorg zijn toevertrouwd.  In 16 jaar heb ik nu meerdere malen te maken gehad met (verbale) agressie.

Ik zet een aantal momenten op een rijtje.

Een bedreiging in 2011 van een ouder die het niet eens was met de verwijzing naar het speciaal onderwijs voor zijn dochter.  De schietpartij in het winkelcentrum in Alphen aan de Rijn was nog vers en deze ouder refereerde hier aan tijdens een gesprek waarbij hij er voor koos om de deur van mijn kantoor te sluiten.  Ik reageerde aanvankelijk laconiek, maar een collega gaf heel duidelijk aan dat dit grensoverschrijdend gedrag was en dat ik hier iets mee moest.. Een telefoontje met politie, een huisbezoek van de wijkagent en een schoolverbod zorgde ervoor dat dit hoofdstuk snel afgesloten kon worden.

In 2016 kwam een grote broer op school om een leerkracht te bedreigen. Hij was het niet eens met de doorverwijzing naar het SBO. Hij schold de leerkracht uit en toen ik deze jongeman een plein- en schoolverbod oplegde werd ik bedreigd en probeerde hij mij uit te lokken tot een handgemeen. Ik bleef rustig, de wijkagent ging in gesprek en daarmee was het klaar. Ik lette nog wel een tijdje op als ik ’s avonds naar mijn auto liep, maar zoiets slijt.

In 2018 was er een meisje in groep 8 dat na meerdere waarschuwingen en geweldsuitbarstingen geschorst moest worden. De schorsing viel samen met de dag van de schoolreis. 2 familieleden kwamen op de dag van de schoolreis om te eisen dat zij toch mee mocht. Ik hield voet bij stuk (ik hield vast aan mijn grens) en dat zorgde ervoor dat mijn laptop van de tafel werd getrapt en ik met de dood werd bedreigd. De politie kwam langs en raadde af om aangifte te doen.  Het incident zorgde voor  onrust binnen de school. Ik doe mijn best om te zorgen voor een prettige en veilige werksfeer en dit incident zorgde niet voor de verhoging van de feestvreugde. Ik heb mij een jaar onveilig gevoeld in de wijk en heb een tijd mijn auto op een andere plek geparkeerd. Het meisje kwam langere tijd thuis te zitten omdat ouders niet ingingen op verzoeken vanuit politie en de jurist van het bestuur om het gesprek aan te gaan.  Van mij hoefde dat gesprek niet, want op deze manier kun je niet samenwerken, maar vanwege de zorgplicht had ik hier wel aan mee moeten werken als ouders op waren komen dagen.

Als je zo deze opsomming leest, zou je kunnen denken dat het bij mij een onveilige boel is, dat ik graag met vuur speel en dat ik de workshop “moeilijke gesprekken met lastige ouders” gemist moet hebben. Dit is niet het geval. Er is minimaal verloop binnen het team, er is nauwelijks verzuim door schoolgerelateerde zaken en de veiligheidsmetingen bij leerlingen die we jaarlijks uitvoeren laten een positief en veilig beeld zien. Ik zie deze incidenten dan ook als echte incidenten in een prettig en veilig werkklimaat.

Vorige week is er sinds lange tijd weer eens iets voorgevallen.  Een (doods)bedreiging, vernielingen in mijn kantoor, beschuldigen van racisme en chantage waarbij gedreigd wordt om film- of geluidsfragmenten online te zetten.  De stoere schoolleider schrijft nu natuurlijk dat hij niet vatbaar is voor dit soort gedrag van ouders, maar ik ben gewoon niet zo stoer.  Ik voel mij verantwoordelijk voor de veiligheid voor mijn teamleden en voor de leerlingen binnen mijn school. Daar wil ik hard voor werken en ik ben er trots op als we complimenten krijgen voor de rust, sfeer en veiligheid binnen de school. Ik ben ook gewoon een ouder/echtgenoot die het fijn vindt om aan het eind van de dag weer gezond en wel thuis te komen.

Het is gek dat we jaarlijks twee keer de sociale veiligheid van onze leerlingen checken en dat dit zo maar kan gebeuren.

De situatie van de bedreiging is verschrikkelijk, maar wat ik nog erger vind, is al het gedoe daarna.

Contact met politie, contact met de bestuurder, contact met de bestuurlijke kwaliteitsmedewerker, contact met de jurist , en ga zo maar door.

Als onderwijs heb je zorgplicht. Maar wat weegt nu zwaarder? De zorgplicht voor leerlingen of het recht op een veilige werkplek voor teamleden en de schoolleider?

Al het contact kost onevenredig veel tijd en energie, Enerzijds wil ik het team er niet mee belasten omdat het niet bijdraagt aan het werkplezier of het gevoel van veiligheid op de werkvloer. Aan de andere kant ben ik net zozeer teamlid en mogen zij ook zien en horen waar ik sinds vorige week mijn dagen mee vul. Verder is het misschien ook wel goed dat ze horen wie er allemaal contact met de school opnemen en wie er proberen om de school op dit moment te ontzorgen. Zoals ik altijd probeer om een schild voor mijn team te zijn, zo wordt nu langzaam een schild rondom mij en de school gebouwd en dat voelt prettig.

Persoonlijk zou ik er een voorstander van zijn dat agressie (verbaal en fysiek) harder wordt aangepakt.

Hoe dronken je ook bent, je valt op Oudejaarsavond geen ambulancepersoneel aan. Hoe stom je de school van je kinderen ook vindt, met schreeuwen, dreigen, schelden zet je jezelf direct buitenspel. En daarmee ook je kinderen.

Ik vind het belangrijk dat teamleden, leerkrachten en schoolleiders weten dat zij niet alleen staan en dat dit soort incidenten zich vaker voordoen dan dat we van elkaar weten. Een bedreiging is geen teken van zwakte. Het is misschien zelfs wel een teken van sterk leiderschap omdat je laat zien dat je bepaalde grenzen duidelijk bewaakt (en dat de ander daar niet mee om kan gaan en zich daarom moet verlagen tot (verbale) agressie.)

Het onderwijs is een prachtige sector om te werken. Het is de leukste baan die er is. Onderwijskundig leider mogen zijn van een prachtige school op Zuid is een prachtige klus. Ik durf zelfs te zeggen dat ik denk dat ik dat ook best aardig doe maar ik vind het ook nodig dat deze schaduwzijde wordt getoond en dat we als onderwijs/ maatschappij heel duidelijk zijn dat agressie (tegen professionals) onaanvaardbaar is. Ik zou er een voorstander van zijn als besturen, bonden, sectorraden en de politiek een duidelijk signaal afgeven dat zorgplicht vervalt op het moment dat ouders hun toevlucht zoeken tot verbale en fysieke agressie. 

We hebben al een lerarentekort en een schoolleiderstekort dus we moeten een beetje zuinig met die mensen omgaan.